debanye aha

Sayensị nwere ike itinye ego: Ịga n'ihu nyocha gbakwasara ozi maka nkwado 

Na mbido ọnwa a, International Science Council (ISC) na UNESCO kwadoro nzukọ nke ndị na-enye ego sayensị iji kparịta usoro maka inye ego sayensị nwere ike ime. Nzukọ a mere n'okpuru nche anwụ nke UN Decade of Sciences for Sustainability (2024-2033). Na blọọgụ a, Onye isi Sayensị ISC Vanessa McBride tụgharịrị uche na isi ihe ịma aka na ohere dị n'ịkwado nyocha dabere na ozi, na-esochi nzukọ ahụ.

Nzukọ a kpọkọtara ndị na-enye ego sitere na gọọmentị, ndị ọrụ enyemaka, na ụlọ ọrụ iji chọpụta usoro ọhụrụ maka ịkwado sayensị nwere ike ime ihe. O mekwara akara nzụkọ nke Global Forum of Funders, nke ndị ISC na ndị mmekọ malitere na 2019 na ebumnuche nke imepụta usoro zuru ụwa ọnụ maka sayensị gbadoro anya iji kwado mmezu nke ebumnuche UN Sustainable Development Goals.Ndị SDG). 

Okwu na-eto eto maka sayensị nkwado dabere na ozi 

ebe ọ bụ na Nzukọ zuru ụwa ọnụ nke ndị na-enye ego nke mbụ gbakọtara na 2019, mkpa maka sayensị nkwado na-akwado ozi ka etoola. Ọ bụ ezie na ọganihu sayensị na-aga n'ihu n'ụzọ a na-enwetụbeghị ụdị ya, ọganihu n'ihe ịma aka zuru ụwa ọnụ ka na-adị nwayọọ. Ọrịa COVID-19 gosipụtara ike nke sayensị mepere emepe yana mmekorita zuru ụwa ọnụ, ọkachasị na mmepe ngwa ngwa nke ọgwụ mgbochi. Agbanyeghị, n'agbanyeghị ihe ịga nke ọma ndị a, ọganihu mkpokọta na SDG - nke ọtụtụ ihe ngosi na metrik tụrụ - na-aga n'ihu na-adalata. 

N'otu oge ahụ, ahaghị nhata zuru ụwa ọnụ na-abawanye ụba, ma n'ime ma n'etiti mba, nke nrụgide ihu igwe, esemokwu, na ihe omume dị egwu na-akpali. Ihe ịma aka ndị a na-ewusi mkpa ezubere iche maka mbọ nyocha mgbanwe nke nwere ike ịtụgharị ihe ọmụma ka ọ bụrụ ezigbo ngwọta. 

Ka ọ dị ugbu a, mpaghara geopolitical agbanweela, na-agbakwunye nrụgide ọhụrụ na ego sayensị. Ego nyocha nke mba, ka na-agbake na mmetụta akụ na ụba nke COVID-19, nọ n'ọnọdụ na-abawanye ụba, ọkachasị ka mmefu nchekwa na-ebili. Ọ bụ ezie na ego sayensị mba ụwa na-eche ihe mgbochi ihu mgbe niile, ihu igwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke mba na-atụ egwu imebi mmekọrịta sayensị zuru ụwa ọnụ. 

Site na map ụzọ gaa n'omume: Ọrụ Sayensị nke ISC maka nkwado 

Kemgbe mgbakọ 2019 nke Global Forum of Funders, ISC ewepụtala ụzọ maka sayensị ozi transdisciplinary maka nkwado, akọwapụtara na akụkọ ise. N'afọ 2023, etinyere maapụ ụzọ a n'ọrụ yana oku maka sayensị transdisciplinary dabara na nchọpụta ya. Dị ka ISC Onye isi ala a họpụtara Robbert Dijkgraaf kwuru, ISC na obodo ka ukwuu “tinyere usoro sayensị”, na-agba mbọ ịnwale ụzọ ozi transdisciplinary na imezigharị ihe nlere anya ugboro ugboro.

N'otu oge ahụ, ndị na-enye ego sayensị na-etinye aka-ma ọ bụ iji kwado ọrụ ndị kwekọrọ na isiokwu ha na-ebute ụzọ ma ọ bụ ịchọpụta usoro ego agbakọtara. Na mbido 2025, ndị Ozi Sayensị maka Ịdịgide bụ ndị nkịtị kwadoro dị ka mmemme nke UN International Decade of Sciences for Sustainability (IDSSD), na a mara ọkwa ọrụ sayensị mbụ nke pilot.

Ihe mgbochi dị mkpa maka inye ego sayensị na-arụ ọrụ

Nzukọ ahụ gosipụtara ọtụtụ ihe mgbochi dị mkpa maka inye ego ụdị nyocha a:

  • Ịkọwapụta ihe ịga nke ọma na mgbagwoju anya, sayensị transdisciplinary siri ike. Nnyocha nke na-eleba anya ihe ịma aka zuru ụwa ọnụ chọrọ mmekorita n'ofe ọtụtụ ndị na-eme ihe, na-eme ka ọ fọrọ nke nta ka ọ ghara ikwe omume ịmepụta usoro doro anya na njirisi ịga nke ọma. N'ihi ya, ụzọ mbelata- nke na-achịkwa ma nyocha sayensị na ego sayensị - na-aga n'ihu na-eme mkpebi mkpebi ego.
  • Ụdị ego dị adị nwere ike ịmepụta ihe mgbochi na-atụghị anya ya. Usoro ndị gọọmentị na ndị na-enye ego sayensị manyere iji hụ na ịdị n'otu, nyocha siri ike, na nkọwa ego na-emekarị ka ọ sie ike ịkwado ụdị oke oke, sayensị na-arụ ọrụ nke ndị ọrụ sayensị na-achọ ịga n'ihu.
  • Ogologo oge, ego na-agbanwe agbanwe maka ụlọ njikọ aka dị ụkọ. Ọtụtụ ndị na-enye ego anaghị ele mmepe nke ụdị mmekorita ọhụrụ anya dị ka nsonaazụ nyocha bara uru. Nke a na-egbochi akụrụngwa maka mmepe na mmekọrịta na-adịgide adịgide.

Ịtụgharịghachi ego na ihe mkpali sayensị

Isi ihe na-ewepụ na mkparịta ụka a bụ na ịkwalite sayensị na-arụ ọrụ chọrọ usoro ọha mmadụ niile, dị ka akọwapụtara na akụkọ ISC. Nke a na-emetụtakwa ụdị ego, nke ga-etolite iji kwado atụmatụ ndị a nke ọma. Ndị na-enye ego mmepe bụ ndị mmekọ dị oke mkpa na usoro a, n'ihi na ha na-elekwasị anya karịa ọgbọ ọmụma ruo na mmejuputa ụwa n'ezie.

Ọ bụ ezie na obodo ndị ọkà mmụta sayensị na-emepụta ihe ọmụma na-arịwanye elu kwa afọ - ọ bụrụ na mbipụta na-eje ozi dị ka onye nnọchiteanya- naanị obere akụkụ nke nyocha a na-eduga ná mgbanwe mgbanwe. Iji bulie mmetụta, ihe owuwu ndị na-achị nyocha sayensị ga-ebidokwa. Agbanyeghị, ụkpụrụ ndị dị ugbu a gbasara ọganihu ọrụ yana mkpali nyocha na-aga n'ihu na-ebute nnukwu ihe mgbochi na mmekorita transdisciplinary.

Ịgbanwe ụzọ e si eduzi sayensị, ego, na ụgwọ ọrụ agaghị eme n'otu abalị. Mgbanwe usoro chọrọ ịmepụta mmegharị. A na-atụ anya na IDSSD ga-arụ ọrụ dị mkpa n'ịkwalite mmegharị a, ebe ọrụ sayensị ga-abụ ihe akaebe nke echiche, na-enyere aka ịhazi usoro a n'ọdịnihu.

Kpọtụrụ

Vanessa McBride

Vanessa McBride

Onye isi nchịkwa sayensị, onye na-ahụ maka ụlọ ọrụ maka ọdịnihu sayensị

International Science Council

Vanessa McBride
Megha Sud

Megha Sud

Onye isi ọrụ sayensị

International Science Council

Megha Sud

Jikọọ na akwụkwọ akụkọ anyị