Isi akụkọ sitere na Ụbọchị Sayensị 2025:
N'ime nkụda mmụọ zuru ebe niile na ọganihu na ebumnuche mmepe Sustainable na-akwụsị, Ụbọchị Sayensị 2025 kụrụ ụda dị nnọọ iche. Akpọkọtara n'oge Nzukọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị elu (HLPF) na 15 July na United Nations Headquarters na New York, ihe omume ahụ nyere ohere maka ntụgharị uche ma gosipụta obodo a na-achịkọta nke omume - ndị ọkà mmụta sayensị, ndị nnọchiteanya, na ndị isi echiche na-achọsi ike na-achọ ụzọ ọhụrụ iji mepụta ngwọta.
Ndị haziri International Science Council (ISC), na Stockholm Environment Institute (SEI), na Ngwọta Ngwọta Na -adigide (SDSN), na Mmemme mmepe nke United Nations (UNDP), na Ngalaba UN nke Economic and Social Affairs (UNDESA), Science Day 2025 kpọkọtara ihe karịrị iri na abuo ndị na-ekwu okwu na nnukwu ndị na-ege ntị dị iche iche maka mkparịta ụka mepere emepe. Isiokwu nke afọ a - Na-emepe azịza Echi, Taa – resonated ike na a oge ebe naanị 35% nke ebumnuche SDG nọ n'ụzọ ma ọ bụ na-egosi ọganihu na-agafeghị oke, ma ọ dịbeghị mgbe a na-achọ ime mgbanwe.
N'ime ọmụmụ ihe niile na akụkụ, ozi etiti pụtara: ụzọ ntụgharị abụghịzi nhọrọ - ha bụ ntọala. Mana ha na-aga n'ihu na-eche ihe mgbochi nhazi ihu na otu sayensị si enweta ego, akwụghachi ụgwọ na nhazi ya.
Dr. Babatunde Abidoye (UNDP) kwuputara okwu mmeghe, were ajuju di ike weputa nkparita uka ahu: "Kedu ụdị sayensị dị mkpa iji gaa n'ụwa nke nsogbu na mgbanwe akara?". O kwusiri ike na sayensị enweghị ike ịnọgide na-abụ naanị teknụzụ, na-emesi ya ike kama nke ahụ "anyị maara na sayensị ga-abụ karịa teknụzụ. Ọ ga-abụrịrị nke mmadụ." Ozi ya setịpụrụ ụzọ maka mkparita ụka ndị sochirinụ, na-akwado ha na nnabata na omume sayensị ga-amaliterịrị iji gboo mgbagwoju anya nke ihe ịma aka jikọrọ ọnụ taa.
Imepe nnọkọ ọmụmụ ihe, James Waddell (ISC) rụtụrụ aka na ihe ọmụma sayensị abụghị okwu. "Mkparịta ụka gburugburu SDG na-agakarị otu ụzọ - ọ bụghị n'ihi na enweghị ihe ọmụma, kama n'ihi na ọwa dị n'etiti sayensị na amụma na-efu ma ọ bụ gbajiri., ”Ka o kwuru. “Anyị ga-elekwasị anya n'ịrụ ụlọ, ọ bụghị naanị ịnye ihe akaebe. "
Dr. Mary Blair (American Museum of Natural History) weputara ihe ngosi na-adọrọ adọrọ na sayensị ụmụ amaala na Arctic, dabere na ihe nketa nke ya dị ka onye sitere na ndị na-azụ anụ ọhịa Sami. Ọ kọwara ihe atụ nke sayensị mgbanwe ntụgharị asụsụ, na-ejikọta data satịlaịtị na omume ịhịa anụ ọdịnala. "Nke a abụghị maka ịgbakwụnye ihe ọmụma ụmụ amaala ka ihe mgbakwunye,” ka o mesiri ike.Ọ bụ maka imegharị sayensị iji gosipụta ihe ọmụma nke dịlarị ebe a - ma na-arụkwa ọrụ. "
Blair mere ikpe siri ike maka ịhazigharị usoro ndị na-egbochi njikọ dị otú ahụ ugbu a. Ọ kwadoro maka mkpali ọhụrụ nke ga-akwado nyocha transdisciplinary n'ofe ụlọ akwụkwọ agụmakwụkwọ, kwusiri ike mkpa ọ dị iguzobe nkwekọrịta n'ụzọ iwu kwadoro tupu ịme nyocha na mpaghara ụmụ amaala, ma kpọọ oku maka ntinye zuru oke nke ụmụ amaala dịka ndị na-eme ihe nkiri etiti na mgbalị ụwa dịka 5 na-abịanụ.th Afọ Polar mba ụwa 2032–33. Mana n'akụkụ atụmatụ ndị a, Blair rụtụrụ aka n'ọtụtụ ihe ịma aka na-adịgide adịgide - site na mmebi ala na-aga n'ihu na nleba anya ezughị oke ruo na ntinye aka gbanyere mkpọrọgwụ na ọkaibe ịdọ aka ná ntị na ụlọ ọrụ sayensị, nke na-aga n'ihu na-ewepụ ụzọ nbibi na imekọ ihe ọnụ.
Na-ekwu nke a, Dr. Pamela McElwee (Mahadum Rutgers) gosipụtara nyocha IPBES Nexus dị ka mbọ iji megharịa nyocha gburugburu ihe ngwọta nwere ike ime. "Anyị achọghị iwepụta akụkọ gbasara nsogbu ọzọ,” ọ sịrị. "Ya mere, anyị raara ọkara akụkọ ahụ nye nhọrọ ndị a na-arụ ọrụ nke ọma - site na omume agroecological ruo na atụmatụ dị iche iche nke obodo mepere emepe."Ntụle ahụ gbasakwara ikere òkè, na-ebute ndị na-eme nchọpụta oge mbụ na ndị nwere ihe ọmụma ụmụ amaala."Isi ihe abụghị naanị ka ọ bụrụ nke gụnyere - ọ bụ ime ka sayensị ka mma, ka a na-eji ya eme ihe, yana karịa.. "
Ọ bụ ezie na ihe ọmụma bara ụba, ezigbo ihe ịma aka bụ n'ịhụ na enwere ike iji ya mee ihe nke ọma - karịsịa mgbe windo maka ọrụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị mkpụmkpụ. Dị ka Dr. Marianne Beisheim tinye ya: “Iji dị mkpa, sayensị ga-adị njikere mgbe nlebara anya ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị elu."
Ya na Dr. Annekathrin Ellersiek, Ọ kọwara atụmatụ Germany iji hazie kansụl ndụmọdụ sayensị iri abụọ, nke ọtụtụ n'ime ha arụbeghị ọrụ na SDG. Site na mkparịta ụka ahaziri ahazi kwa afọ, kansụl ndị a akwadola ọrụ ọnụ ma nye aka na usoro mkpesa mba, gụnyere mkpesa Vienna nke Germany maka mgbanwe nkwado. "Ọ bụ maka ịmepụta nwe, "Eleriek kwuru, "ọbụna mgbe ọchịchọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị ala. Anyị chọrọ ikpo okwu ndị mmadụ nwere ike wulite n'ime - ọ bụghị naanị ịzaghachi."
Afọ ise iji zie ezie - Sayensị na injinia maka ụwa na-adịghị mma
DOI: 10.24948 / 2025.03
Ụbọchị mbipụta: 30 June 2025
Onye nkwusa: International Science Council
A yiri mgbagha gwara Colombian multistakeholder SDG ikpo okwu, ewepụtara site Natalia Ortiz Diaz (SEI). Ikpo okwu na-akpọkọta ndị ọkà mmụta sayensị, ndị na-eme ihe nkiri nkeonwe, na ọha mmadụ iji kwalite atụmatụ nkwado - karịsịa na mpaghara dịka ike, ihu igwe, na oriri na-adịgide adịgide. "Anyị na-eji ụzọ ntinye aka, ngwa nhazi, na imeghe data ohere maka mkpebi ala,"Ọ kọwara." Ma Diaz kwuru eziokwu banyere oghere ndị ahụ: "Ntụle ndị ọgbọ na-ewe oge - ndọrọ ndọrọ ọchịchị anaghị echere. Enwere nkwụsị n'etiti usoro mmụta sayensị na ngwa ngwa nke mmejuputa iwu. "
Ọ gbakwụnyere na "anyị kwesịrị imebi silos ọ bụghị naanị n'etiti ngalaba, mana n'ime sayensị n'onwe ya,” na-akọwapụta na ihe ka ọtụtụ ná ndị ọkà mmụta sayensị enweghị ọzụzụ n’ịgwa ndị mmadụ okwu.Ihe ọmụma ahụ dị, ma ọ naghị apụkarị n'ọnụ ụlọ e mepụtara ya."O kwuru.
Dr. Babatunde Abidoye kọwapụtara ọrụ UNDP n'iji sayensị na AI kwado mba na atụmatụ na nkwa mba ha. Ọ tụrụ aka na UNDP Ngwa SDG Push Diagnostics, "iji AI na sayensị webata ozi na atụmatụ niile ọnụ iji nyochaa ha ka ịchọta oghere n'ime SDGs"; nghọta ndị kpụrụ ndị Akụkọ nleba anya nke SDG. N'ịwulite na ntọala a, ọrụ UNDP kacha ọhụrụ na-enyocha njikọ nke ebumnuche ihu igwe na ihe ndị ga-ebute ụzọ mmepe site na Akụkọ NDC x SDG, na-akwado mba n'ichepụta atụmatụ agbakwunyere ọnụ na nke na-atụ anya maka ha NDC 3.0.
Otu n'ime njirimara na-akọwapụta ụbọchị Sayensị 2025 bụ ọhụhụ na mmetụta nke ndị ọkà mmụta sayensị na ụmụ akwụkwọ na-eto eto. Ọtụtụ n'ime ajụjụ na ntinye aka n'oge Q&A sitere n'aka ndị sonyere n'okpuru afọ 30 - ọtụtụ n'ime ha jikọtara ya na nnukwu otu UN ma ọ bụ netwọk sayensị mbụ. N'ebe dị anya site n'echiche, ọnụnọ nke a kpụziri ụda na ọnọdụ nke ụbọchị ahụ.
Dr. Yensi Flores-Bueso, Onye isi oche nke Global Young Academy, kọwara nhụsianya na-eto eto ndị ọkà mmụta sayensị na-enwe n'etiti ọzụzụ ha na atụmanya ụwa. "Gịnị kpatara anyị ji na-ajụ ihe kpatara na-ejighị sayensị," ọ jụrụ, "mgbe ajụjụ ka mma bụ gịnị ka anyị mere iji mee ka ọ dị mfe iji?"
Ọ kpọpụtara usoro mkpali agụmakwụkwọ na-akwado ọkwa, ngụ akwụkwọ, na mmetụta ihe metụtara mkpa ụwa n'ezie. "Anyị kwesịrị ịmepụta ohere maka ndị na-ekwurịta okwu, ndị nkuzi, ndị ntụgharị okwu - ọ bụghị naanị ndị ọkachamara na-arụ ọrụ,"O kwuru. "Ugbu a, usoro anyị na-ata ndị na-agbalị imechi sayensị na ọha mmadụ ntaramahụhụ."
Ntinye aka nke ndị na-ege ntị - site n'ịwelite ajụjụ gbasara ụkpụrụ gburugburu AI, na ndị na-ahụ maka ihe ịma aka gbasara ọchịchị data na ịnweta ohere - kwadoro na Ụbọchị Sayensị na-aghọ ngwa ngwa na ohere maka mkparịta ụka n'etiti ọgbọ, karịsịa na ọdịnihu nke sayensị-atụmatụ na mmekọrịta sayensị mba ụwa.
Ọ bụ ezie na SDG ka bụ usoro kachasị, ọtụtụ ndị na-ekwu okwu na-eji ụbọchị Sayensị mee ka mkparịta ụka ahụ gaa n'ihu - n'ụdị ọchịchị na usoro iwu nke nwere ike ijikwa eziokwu mgbe 2030 gasịrị.
As Dr. Ed Carr (SEI) na ndị ọzọ kwuru, ihe ịma aka zuru ụwa ọnụ nke taa - nkwụghachi ihu igwe, ọnwụ dị iche iche dị iche iche, ịda ogbenye - abụghị egwuregwu mgbagwoju anya kama "nsogbu ọjọọ" na-achọ nzaghachi mgbagwoju anya, nkwuputa na nsonye.
Dr. Robbert Dijkgraaf, Onye isi oche-ahọpụtara nke ISC, rụrụ ụka na sayensị ga-esi na ọrụ ndụmọdụ pụta n'ime otu nhazi na imekọ ihe. “Science abụghị naanị ebe nchekwa nke eziokwu - ọ bụ ikpo okwu maka imekọ ihe ọnụ,"O kwuru." Ma ọ dọkwara aka na ntị na "ebe ndị ọkà mmụta sayensị nwere njikọ zuru ụwa ọnụ, njikọ dị n'etiti sayensị na amụma ka na-ekewa ma na-esighi ike."
Dr. Daniel Goroff (Sloan Foundation) tụpụtara ihe ọhụrụ pụtara: "Ka anyị wulite akwụkwọ akụkọ mmapụta – ngwa-ngwa, ọgbakọ ndị ọgbọ nyochara nke na-aza ozugbo ajụjụ ndị na-eme amụma na-ajụ."Ọ bụghị maka ibipụtakwu, ka o kwuru, kama iji ebumnobi bipụta ya: "Wulite ụzọ ụgbọ oloko ị na-achọ ịgba ọkụ."
Oge ikpeazụ nke ụbọchị ahụ gosikwara ndị na-enyere sistemu ike aka. Dr. Astra Bonini (UN DESA) kwusiri ike na ọ dị mkpa imekọrịta ihe n'ofe ebumnuche. "Anyị enweghị ike ịchụpụ ebumnuche 17 na ụzọ 17,"O kwuru. "Anyị chọrọ ụzọ na-enye ọtụtụ mmeri n'otu oge - na anyị chọrọ sayensị iji nyere anyị aka ịchọta ha."
Ụbọchị Sayensị 2025 bụ karịa ihe omume n'akụkụ HLPF. O gosiputara mmụba na-eto eto maka oghere nwere onwe, oke oke na-ejikọta ihe ọmụma na ime ihe. Dị ka ọtụtụ ndị na-ekwu okwu kwusiri ike, oghere ndị dị otú ahụ dị ụkọ - ọ dịkwa mkpa ka a zụlite ya, ọ bụghị naanị ikpokọta. Sayensị Sayensị 2025 gara nke ọma ọ bụghị n'ihi na o weputara otu ndụmọdụ, kama n'ihi na ọ na-enye ìhè ngbanwe nhazi na esemokwu atụmatụ nke ga-akọwa oge na-esote nke sayensị-mmekọrịta iwu.
N'okwu mmechi ya, Ambassador Lamin Dibba nke Gambia kpọrọ oge a "window nsogbu nke ohere" - nke nha nha nha, imekọ ihe ọnụ na ihe ọhụrụ ga-agbakọta. Dr. Marcia Barbosa, Osote onye isi oche maka nnwere onwe na ọrụ na sayensị na ISC, kpọkuru ndị sayensị ka ha kwekọọ ike na nhazi nke ndị na-arụ ọrụ imebi ntụkwasị obi sayensị - mana jiri ngwa dị iche iche. "Ndị na-emegide sayensị na-eme nke a nke ọma,"O kwuru. "Anyị aghaghị iji obi umeala, obi ike na ngwá ọrụ ndị ka mma meghachi omume."
N'ime oge a dị oke mkpa maka Agenda 2030, Sayensị Daybọchị Sayensị dị njikere itolite ka ọ bụrụ ikpo okwu dị oke egwu maka ịtụgharị uche ka sayensị si agwa nkwado zuru ụwa ọnụ maka mmepe na-adigide. Ọ bụghị naanị na mbipụta 2025 wuru na nghọta na mmekọrịta e hibere n'afọ ndị gara aga kamakwa ọ zara azịza maka nnabata nkekọrịta: imezu SDG ga-achọ ụzọ ọhụrụ maka imekọ ihe ọnụ, mmekọrịta siri ike n'etiti sayensị na amụma, yana ntinye doro anya maka inye ọnọdụ maka ime ihe.
N'ime mmụọ ahụ, Sayensị Sayensị 2025 abụghị naanị oge ntụgharị uche, kama ọ bụ ọkpụkpọ òkù - iji kwughachi uru nke ihe ọmụma sayensị dị ka ọhaneze, iji wusie ụzọ ọ na-esi eme mkpebi siri ike, na ịmalite iche echiche nke usoro na mmekọrịta dị mkpa maka ọtụtụ iri afọ n'ihu. Ọ bụ oghere iji kpọghee ihe ngwọta, taa - yana ikpo okwu iji kee ụzọ nke echi.
Gụkwuo maka oru ngo-atụmatụ sayensị iri ọhụrụ iji mepụta ọdịnihu ga-adigide n'ofe Eshia 
Gụkwuo maka nghọta ọhụrụ iri na sayensị ihu igwe 
Gụkwuo maka itinye aka na 5th International Polar Year 
