Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ Egburu mmadụ iri na anọ na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nde mmadụ iri na otu chụpụrụ na Sudan kemgbe agha obodo malitere n'April 2023, dị ka data sitere na UN na Armed Conflict Location & Data Project.
Dị ka ụlọ ọrụ UN na-ahụ maka ọdịmma mmadụ si kwuo, 26 nde mmadụ na Sudan nọ n'oké agụụ. N'August, ekwuru ụnwụ n'ogige ndị gbara ọsọ ndụ ebe ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọkara nde mmadụ nọ na ọdịda anyanwụ Sudan, ebe ọ na-agbawa obi idei mmiri kụrụ akụkụ ọwụwa anyanwụ Sudan.
E mebiela ma ọ bụ bibie ihe karịrị mahadum 100, ka Mohamed Hassan kwuru, onye isi oche nke Sudanese National Academy of Sciences, na akụrụngwa sayensị na agụmakwụkwọ obodo ahụ emechiela nke ukwuu dịka a manyere ndị ọkà mmụta sayensị ịgbapụ. Ime ihe ike na-arị elu na-eyikwa akụ sayensị na-enweghị ike dochie anya: a wakporo ụlọ akụ mkpụrụ nke mba ahụ, na-etinye ihe ize ndụ karịa ihe atụ 15,000 nke ndụ osisi mpaghara.
Ejiri nlezianya chekwaa ya na ngwugwu aluminom n'ime friza miri emi na-achịkwa mmiri, mkpụrụ ndị e debere na ụlọ akụ mkpụrụ ndụ ihe nketa na-enye nkwado ndabere na mpaghara mpaghara mpaghara pụrụ iche na osisi dị iche iche - n'etiti ha nwere ike ịbụ. nna nna anyụ, yana ụdị sorghum dị iche iche, otu n'ime mkpụrụ ọka ọka a na-akụkarị.
A na-ejikwa mkpụrụ osisi ahụ dị ka mmalite iji mepụta ụdị ihe ọkụkụ dị mma nke na-edozi ahụ, na-arụpụta ihe ma ọ bụ nwee ike ịnagide ọrịa na ụkọ mmiri ozuzo - ọrụ dị ngwa ngwa karịa mgbe ọ bụla, n'agbanyeghị mmetụta na-arịwanye elu nke mgbanwe ihu igwe. Ịkwụsị ọrụ ahụ ga-enwekwa mmetụta gabiga mpaghara ahụ: ejirila osisi Sudan mepụta sorghum na-eguzogide ụkọ mmiri ozuzo nke a na-eji ruo n'ebe dị anya dị ka North America.
Ebe ndị agha nọkwa na gburugburu ụlọ akụ mkpụrụ ndụ ihe nketa ugbu a, ndị ọkà mmụta sayensị na-agba ọsọ iji chọta ụzọ ha ga-esi napụta na ichekwa mkpokọta ahụ tupu ebibie ya.
"Ọ bụ n'ezie ọdachi," ka Mohammed Elsafy, onye Sudan bụ ọkà mmụta ihe ọkụkụ na-ahụ maka ihe ọkụkụ na Mahadum Swedish nke Agricultural Sciences nke nọworo na-ekwu. na-akwalite maka omume mba ụwa iji chekwaa mkpokọta.
Ebipụla ike n'ihe owuwu ụlọ akụ nke mkpụrụ ndụ ihe nketa, ma wepụtala akpa mkpụrụ n'ime friza ma gbasasịa n'ala. Ịchịkọta ihe nlele ahụ were ọtụtụ afọ - na tufuo ha ugbu a ga-amanye ndị ọkà mmụta sayensị ịmalite site na mbụ, Elsafy kọwara. N'ihi na a na-eji ihe atụ ndị a dị ka ihe ndabere maka ịzụ ihe ọkụkụ na nyocha, mkpụrụ ọ bụla kwesịrị ka edepụta ya nke ọma. Ịmeghachi nchịkọta ahụ ga-achọ ọ bụghị nanị ịnakọta mkpụrụ ọhụrụ kamakwa ịba ụba ha, na-edepụta àgwà ha na idebe ha - imegharị ọtụtụ afọ nke ọrụ ziri ezi.
N'afọ gara aga, Elsafy nwere ike ịkpọtụrụ ndị agha na-achịkwa mpaghara gburugburu ụlọ akụ mkpụrụ ndụ ihe nketa. Ha meghere echiche nke ịkwaga samples, na gọọmentị Sudan kwetara inye aka site n'ịkwaga nke fọdụrụ na ụlọ ọhụrụ na mpaghara nchebe nke mba ahụ.
Ma mkparịta ụka dara n'oge na-adịghị anya, o kwuru. Otu ndị otu UN Food and Agriculture Organisation enweela ike ịga leta ụlọ akụ ahụ, mana anabataghị ya ka ha were nlele ọ bụla.
Ịkpọghee mkparịta ụka ahụ ga-ewere "itinye aka na ndọrọ ndọrọ ọchịchị siri ike site na ọkwa dị elu," ka Elsafy na-ekwu, bụ onye na-akpọ maka gọọmentị na òtù mba ụwa ka ha tinye aka n'ụzọ ọ bụla mmetụta ha nwere ike ịchọta ụzọ isi napụta mkpokọta ahụ.
Ihe atụ ndị a n'onwe ha bụ naanị otu akụkụ akụrụngwa sayensị ugbu a nke esemokwu ahụ na-eyi egwu, Elsafy na-agbakwụnye. Ụlọ akụ mkpụrụ ndụ ihe nketa bụ akụkụ nke a nnukwu nyocha ọrụ ugbo; amabeghị ole ụlọ ọrụ ahụ dị, mana a kọwala bọmbụ na mpaghara ahụ, Elsafy n'oge na-adịbeghị anya nụrụ site n'ọnụ ndị mmadụ nọ n'ala na a na-eji mpaghara ahụ dị ka ogige ndị agha na ọ dịkwa oke egwu ịbịaru nso.
"Otu n'ime ihe na-ewute n'ezie bụ na ndị ọrụ ibe m gbalịsiri ike guzobe ụlọ nyocha dị elu maka nyocha nke mkpụrụ ndụ na ihe ndị ọzọ, anyị na-azụkwa ụmụ akwụkwọ na nkwado na mahadum anyị ... Mgbe ị na-eche na ngwá ọrụ niile, na ụlọ nyocha anyị na-agbasi mbọ ike ka anyị guzobe, agaala - nde dollar, naanị agaala - "ọ na-ekwu.
Tupu esemokwu ahụ akawanye njọ, ndị ọkà mmụta sayensị Sudan adịlarị nkwụnye ego sample na Global Seed Vault na Svalbard, Norway, ụlọ akụ mkpụrụ ndụ 'doomsday' nke na-ejide karịa 1.3 nde sample nke mkpụrụ si gburugburu ụwa. N'ịbụ nke gwuru n'ime permafrost dị n'ime ime obodo Arctic Ocean, Svalbard vault bụ ebe nchekwa ikpeazụ maka ọtụtụ n'ime ụlọ akụ mkpụrụ ndụ ihe dị ka 1,700 dị n'ụwa - n'agbanyeghị na ọ na-echekwa egwu egwu. mgbanwe ihu igwe na agha.
A na-eji ihe atụ emere na Svalbard mee ihe malitegharịa nchịkọta nke e mere na Aleppo, Syria, bụ́ nke a ghaghị ịkwaga n’ihi agha obodo Siria. Mana ruo ugbu a, ọ bụ naanị obere akụkụ nke mkpokọta Sudan ka akwadoro na Svalbard. Ekwesịrị ịmegharị nke ọzọ ozugbo enwere ike ibuga ya na nchekwa, Elsafy na-agba ume.
Mgbasawanye mbọ iji chekwaa ụdị anụ ahụ na data sayensị bụ otu n'ime ndụmọdụ dị iche iche nke ISC's Center for Science Futures. gosipụtara na nso nso a dị ka otu ụzọ iji nyere usoro sayensị aka ịlanarị ma gbakee mgbe esemokwu gasịrị.
Na 2023, Sudanese National Academy of Sciences kpọrọ maka ịdị n'otu site na ndị ọkà mmụta sayensị gburugburu ụwa iji nyere ndị ọrụ ibe ha aka n'ihe ize ndụ. ISC nwekwara kwupụtara nchegbu miri emi n'elu "mmetụta jọgburu onwe ya" nke esemokwu ahụ na-emetụta ndị nkịtị na mmetụta ọjọọ ya na usoro sayensị nke mba ahụ.
Mmetụta nke esemokwu ihe karịrị otu afọ na Sudan na-agbawa obi: ihe karịrị 100 nke mahadum Sudan ebibiela ma ọ bụ mebie site na esemokwu, gụnyere Mahadum ọ bụla dị na steeti Khartoum. N'ime ọnwa atọ mbụ nke agha, a wakporo ihe karịrị ọkara nke ụlọ akwụkwọ ahụike nke mba ahụ, ebe e kwakọrọ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ụzọ atọ n'ụzọ anọ na ọtụtụ ndị ọzọ jigidere ma jiri ya mee ihe dị ka ebe ndị agha, dị ka otu akụkọ si kwuo. nnyocha bipụtara na Nsogbu na Ahụike.
Enwere ike wughachi usoro sayensị Sudan, Elsafy na-agbakwụnye - mana nke mbụ, esemokwu ahụ ga-akwụsị: "Anyị ga-agbasi mbọ ike iji nweta ego - ma eleghị anya anyị ga-amalite site na mbụ ọzọ iji wughachi nke a. Ma ọ dịghị m njọ. Anyị achọghị ịma,” ka o kwuru. "Ihe bụ isi ugbu a bụ, kedu ka anyị ga-esi kwụsị agha a?"
ozi ọma 
blog 
okwu 
blog Image site CIAT/NeilPalmer on Flickr.
Disclaimer
Ozi, echiche na ntụnye ndị ewepụtara na blọọgụ ndị ọbịa anyị bụ nke ndị nyere aka n'otu n'otu, ọ bụghịkwa na-egosipụta ụkpụrụ na nkwenye nke International Science Council.
Gụkwuo maka nnwere onwe na ọrụ dị na sayensị 
Gụkwuo maka oku maka saịtị ngosi: Asia Science Mission for Sustainability | imecha: 16 August 
Gụkwuo maka ndị ọkachamara na-akpọ oku ka arịlịka mbọ nkwado oke osimiri na sayensị, n'ihu UNOC-3 
Gụkwuo maka Oku maka nhọpụta nke ndị ọkachamara maka ntule zuru ụwa ọnụ nke abụọ nke ụdị dị iche iche na ọrụ gburugburu ebe obibi | imecha: 28 Maachị 
